استانداری آذربایجان شرقی مهم‌ترین نهاد سیاسی در این استان است که بنای آن در میدان شهدای تبریز واقع شده‌است. پیش‌تر عمارت تاریخی "شمس‌العماره" در این مکان قرار گرفته‌بود که ساختمانی چهارطبقه و دارای عمارت کلاه‌فرنگی نیز بوده‌است و بنای آن را به "نجف‌قلی خان" پسر "مرتضی‌قلی خان" نسبت می‌دهند.

ابتدا شمس‌العماره را "درب اعلی" نامیدند و در زمان عباس میرزا که به محل حکمرانی ولی‌عهد تبدیل شد به «عالی قاپو» موسوم گردید. در مورد وجه‌تسمیه عالی‌قاپو دو نظریه وجود دارد: برخی معتقدند در زمان حکومت دودمان صفویه دررقابت با دولت عثمانی که مقر حکومت آن‌ها را "باب عالی" می‌گفتند شاهان صفوی هم دستور دادند مقر و عمارت حکومتی خود در تبریز و سپس در اصفهان به نام عالی قاپو نامیده شود. عده‌ای هم بر این عقیده‌اند که عالی‌قاپو در اصل آلاقاپو به معنای درب رنگی (درب قرمز) بوده، زیرا آلا درترکی به معنای قرمزاست.

در دوران ولی‌عهدی ناصرالدین شاه این بنا به تقلید از کاخ شمس‌العماره تهران به شمس‌العماره تغییر نام داد و درزمان مظفرالدین شاه تعمیرات کلی و اساسی در آن به عمل آمد و در پشت آن یعنی قسمت شمال باغ عالی‌قاپو، عمارت حرمخانه احداث گردید.

در زمان اقتدار حکومت قاجار صحن و محیط باغ عالی‌قاپو در روز عاشورا محل عزاداری دسته‌جات عزاداری بود که از طرف ولی‌عهد به دسته‌باشی‌ها، طاقه شال انعام می‌دادند و مرحوم استاد فقید ابوالحسن‌خان اقبال آذر در مراسم شبیه‌خوانی ماه محرم دراین محوطه هنرنمایی بی‌نظیری ازخود نشان می‌داد.

 پس از انقلاب مشروطیت و فروپاشی سلسله قاجار شمس‌العماره به محل استقرار والی آذربایجان تبدیل شد. در سال ۱۳۱۲ خورشیدی و هنگام استانداری ادیب‌السلطنه سمیعی این بنا آتش گرفت و بسیاری از بخش‌های مربوط به دوره زندیه و قاجاریه که شاهکاری از هنر معماری این دوره محسوب می‌شد از بین رفت. گویی این آتش در جان مردم افتاده بود، چرا که فردای آن روز ترانه و تصنیف حزن‌انگیزی به این مضمون ساختند:

الین ده لاله، گئتمه خیاله/ اوت توتوب یانوب، شمس‌العماره

این تصنیف سال‌ها بر سر زبان عوام بود و به ادیب‌السلطنه تهمت می‌زدند که خود عمدا این کار را کرده است.

عده‌ای از محققان عقیده دارند که عالی‌قاپو اصفهان را از روی نقشه عمارت عالی‌قاپوی تبریز ساخته‌اند، زیرا این عمارت قبلا در زمان شاه عباس اول نیز وجود داشت.

در سال ۱۳۱۳ در اثر جریان سیل وحشتناک، قسمتی از باقیمانده عمارت مزبور خسارت فراوان دید و بخشی از طاق‌های آن فروریخت و سرانجام باقی‌مانده عمارت و اتاق‌های آینه کاری شده و نقاشی شده در سال۱۳۲۶هنگام استانداری علی منصور به کلی تخریب و در جای آن ساختمان جدید استانداری بنا شد که در سال ۱۳۳۳ شمسی عملیات ساختمانی آن پایان یافت. در این ایام تمام درختان بلند و کهنسال و بی‌نظیر عالی‌قاپو نیز در هنگام تجدید بنا قطع گردید. علی منصور نیز مانند ادیب‌السلطنه سمیعی به اتهام انهدام یک بنای زیبای تاریخی در بین مردم مورد سرزنش و انتقاد قرار گرفت.

بعدها در بخش غربی عالی‌قاپو یا استانداری امروزی، ساختمان شعبه مرکزی بانک ملی ایران احداث شد. در سال ۱۳۴۸ نیز عمارت حرمخانه در شمال شرقی استانداری تخریب و عمارت امروزی فرمانداری بنا شد.