سابقه تاریخی

شهرستان سراب تا سال۱۳۲۴ از بخش‌های تابعه اردبیل بود. در کتاب حدودالعام (سال۳۷۲هجری قمری) به نام‌های سرآو و سراره از این شهر یاد شده‌ است و به دلیل این که بر سر راه ابریشم قرار داشت از قدیم الایام مورد توجه بوده ‌است. سراب در حمله مغول در سال ۶۱۷ هجری آسیب فراوان دید، جنگ شاه عباس و خلیل پاشا در صحرای سراب رخ داده، در سال ۱۲۰۵ هجری قمری به دستور آقامحمدخان سراب را ویران کردند و در سال ۱۲۴۲ هجری قمری نیز فتحعلی شاه مدتی برای تدارک جنگ با روس در سراب به سر برد.

موقعیت جغرافیایی

شهرستان سراب با وسعت 3452 كیلومتر مربع (7.6 درصد مساحت استان) در 130 کیلومتری تبریز واقع شده و از سمت شمال با استان اردبیل و شهرستان هریس، از سمت شرق با استان اردبیل، از سمت غرب با شهرستان بستان‌آباد و از سمت جنوب با شهرستان میانه هم‌مرز است.

تقسیمات کشوری

طبق آخرین تقسیمات کشوری شهرستان سراب دارای دو بخش به نام‌های مرکزی (شامل دهستان‌های رازلیق، ابرغان، آغمیون، صائین، حومه و ملایعقوب) و مهربان (شامل دهستان‌های آلان برآغوش، اردلان و شربیان)، چهار نقطه شهری به نام‌های سراب، مهربان، شربیان و دوزدوزان و 186 آبادی می‌باشد.

جمعیت

براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال 1390، جمعیت شهرستان سراب در حدود 131934 نفر (3.5 درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان 44846 نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان 59493 نفر و جمعیت روستایی آن 72441 نفر و تعداد خانوار آن 37053 خانوار است.

اقلیم و آب و هوا

شهرستان سراب به واسطه قرار گرفتن ما بین دو رشته کوه بزقوش در جنوب و ارتفاعات سبلان در شمال دارای آب و هوایی سرد و کوهستانی است که در تابستان معتدل و درزمستان‌ها دارای آب و هوای سرد بوده و یکی از نقاط سردسیر کشور به شمارمی رود. تعداد روزهای یخبندان در سراب به طور متوسط ۱۵۰ تا ۱۴۸ روز در سال و مقدار بارندگی سالانه از ۲۵۰ میلی‌متر در نقاط پست تا ۴۸۰ میلی‌متر در ارتفاعات متغیر است. چهره عمومي اين شهرستان توسط رشته كوه سبلان در شمال و رشته كوه بزقوش در جنوب و پيوستن رشته كوه بزقوش توسط ارتفاعات ايلانجوق به سبلان در شرق شكل يافته که اين عوارض باعث بسته شدن اين شهرستان از سه طرف شمال، شرق و جنوب گشته و منطقه را به صورت چاله و دشتي درآورده است كه به سمت غرب باز مي شود. ارتفاع مركز شهرستان از سطح دريا حدود 1650 متر است و رشته كوه بزقوش با ارتفاع 3302 متر بلندترين نقطه دشت سراب را از شهرستان ميانه جدا مي سازد. كوه‌هاي متعددي كه از شرق به غرب كشيده شده در تمام سال پوشيده از برف و يخ است. مساحت پوشش مرتع در سطح شهرستان بالغ بر 120 هزار هكتار است.

وضعیت اقتصادی

اقتصاد منطقه با توجه به موقعيت اقليمي و جغرافيايي  حول محور كشاروزي و دامداري مي باشد و به جهت داشتن آب و خاك مناسب و نيروي انساني كافي اغلب اهالي منطقه در اين بخش فعاليت دارند. با توجه به اين كه اكثر مردم شهرستان در روستاها سكونت دارند لذا فعاليت‌هاي كشاورزي و دامداري به عنوان شغل اصلي در منطقه مطرح بوده و هست. گندم، سیب زمینی، سبزیجات، حبوبات و باغ‌های سیب، گلابی، گردو و زردآلو از مهم‌ترین محصولات کشاورزی این شهرستان است که از شهرت خاصی برخوردار می‌باشد. به علل متفاوت توجه مناسبي به صنعت منطقه صورت نگرفته؛ حتي در ايجاد صنايع تبديلي با عنايت به اين كه شهرستان سراب در توليد بعضي از محصولات مانند سيب زميني، شير، حبوبات و غيره از جايگاه ويژه اي برخوردار است. در بخش معدن نیز طرح نفلین‌سینیت که یک طرح بزرگ ملی است در حال اجرا بوده و بهره‌برداری از آن می‌تواند نقش بسزایی در رشد صنعتی و اقتصادی منطقه و کاهش نرخ بیکاری داشته باشد.

نقاط تاریخی و دیدنی

سنگ‌نوشته اورارتی (در نزديكي روستاي قيرخ‌قيزلار در شمال شرق سراب)، سنگ افراشته‌هاي قيرخ‌قيزلار، سنگ‌نوشته رازلیق، مسجد جامع سراب (مربوط به قرن نهم هجري)،  تپه باستانی قلعه‌جوق (در 2.5 كيلومتري شمال سراب در كنار جاده رازليق به سراب)،  چهارطاق ساسانی آغمیون، مقبره مغولي اسفستان (در 6 کیلومتری شرق سراب منسوب به دوره مغول)